“De vraag of het ergonomisch verantwoord is, kan ik met ja en nee beantwoorden”
Ja, een accordeon is ergonomisch:
– Een accordeon werkt met toetsen die je voelt en kan vinden zonder te kijken.
– Het instrument is draagbaar en geeft de muzikanten veel mogelijkheden met de non-dominante hand.
– “Ik heb gemerkt dat er een ontzettend handige logica zit in hoe de bassen (de grondtonen, grote en kleine tertsen) heel handig geklusterd zijn, zodat je al snel een simpel deuntje kan begeleiden (ik ben pianist en heb in totaal een paar uurtjes op zo’n ding gespeeld).”
– “Zelf vind ik het wel aardig dat je de accordeon vasthoudt alsof je iemand een knuffel geeft. Het is een heel ontspannen houding, meer ontspannen dan de houding achter een piano.”
– Er bestaat een een toetsenbord voor de PC geïnspireerd op de geometrie van de (knop)accordeon. Zie deze link.
Nee, een accordeon is niet ergonomisch:
– De knoppen zijn lastig te onderscheiden. Slechts enkele knoppen hebben een voelbare textuur. Er staat geen visuele aanwijzing op de knoppen en het klavier staat onder een onhandige kijkhoek. Vandaar dat accordeonisten blind moeten leren spelen zodat de leercurve hoog is.
– Het grid van knoppen is rechthoekig, de positie wordt vooral bepaald door de techniek die achter de knoppen zit en is niet ‘naar de hand gezet’. De natuurlijke handbeweging, die nodig is om het gehele klavier te bereiken, verloopt vanuit een draaipunt in de elleboog, je zou daarom plaatsing van de toetsen in een boogvorm verwachten.
– Een grote accordeon is zwaar. Vooral staand spelen belast schouders en rug, zeker met een grote accordeon die vaak meer dan 12 kg weegt. Gelukkig kan je daarmee ook zittend spelen.
– Het bedienen van de balg vergt kracht (trekken en duwen).
– Het is niet ergonomisch dat je alles tegelijk moet doen: het dragen van het gewicht, het in- en uittrekken van de balg en de bediening van de toetsen.
– “Als 11-jarige heb ik accordeon gespeeld en het was altijd vreselijk moeilijk om de knoppen foutloos te bedienen. Voor je gevoel was het bespelen van met name de uiterste knoppen een nogal krampachtig gedoe. Daarbij komt nog eens: een kinderhand en een ‘grote-mensen’-hand verschillen nogal in grootte. Ook daaraan komt dit klaviertype niet echt tegemoet.”
Is een knopaccordeon ergonomischer dan een accordeon met pianoklavier?
Ja, een knopaccordeon is ergonomischer:
– De knoppen liggen dichter bij elkaar dan de pianotoetsen. Daardoor heb je op een knopaccordeon een groter bereik met één hand, waardoor je makkelijk zeer wijde accoordliggingen kunt spelen.
– Door het grotere bereik zijn tijdens het spelen de hand- en vingerverplaatsingen kleiner, waardoor snelle en complexe muziek beter te spelen is.
– Voordeel boven het pianoklavier is dat je bij een knopaccordeon visueel kunt transponeren: gewoon de hele hand één of meer knopjes verplaatsen.
– Een knopaccordeon heeft aan de rechterkant (diskant) meestal meer tonen dan een pianoklavier bij een instrument van dezelfde omvang.
Nee, een accordeon met pianoklavier is ergonomischer:
– Voor iemand die al piano of keyboard speelt, is een accordeon met pianoklavier makkelijker te leren spelen.
– Bij een knopaccordeon hebben de knoppen soms één kleur, wat minder inzichtelijk is dan de zwarte en witte toetsen van een pianoklavier. De knoppen kunnen indien gewenst echter ook in twee kleuren worden uitgevoerd, dus een echt nadeel is dit niet. Een muzikant moet toch op gevoel kunnen spelen, zonder te kijken.
De verschillen tussen knop- en piano-accordeon geïllustreerd met een video (ook te bereiken via deze link):
Ik ben pas begonnen met accordeon spelen.
Een moeilijke opgave dat wel.
Heb ook al een geruime tijd last van mijn rechter pols gewricht. misschien doe ik iets verkeerd?
Ik speel op een 96 bas en 37 toets.
Misschien is de accordeon toch iets te groot voor mij,
ben maar 1.60 meter groot.
Beste Jolanda,
Leuk dat je accordeon speelt. Alle begin is moeilijk!
Of (in een verkeerde houding) accordeonspelen de oorzaak kan zijn van polsproblemen, kan je het beste aan een accordeondocent vragen.
Dank voor de uitleg! Ik heb wat aanvullingen.
Knop heeft als voordeel dat mensen met gewrichtsproblemen, ook met een toetsverleden, comfortabeler kunnen spelen.
Reden waarom ouderen alsnog overstappen op knop.
Er is geen eenduidigheid over toetsmaten. Speel ik afwisselend op bv de Hammond,keyboard en accordeon dan maak ik op alle drie greepfouten.
In één oktaaf is er lengteverschil van twee á drie toetsen!
Als je alles wilt spelen wat er bestaat is knop superieur.
Bijvoorbeeld bij Ierse muziek kun je makkelijk in octaven spelen, bij toets is dat een forse opgave.
Ik speel inderdaad toets….maar al experimenterend en discussierend op accordeonfora kom ik er achter dat knop sterk wordt onderschat. Onterecht.
Groetjes
Yves van Duijl
Beste Yves,
Dank voor de aanvulling.
Ik denk dat er bij knoppen ook geen eenduidige maten zijn. Dat heb ik niet gemeten maar als ik op verschillende knopaccordeons speel grijp ik ook wel eens mis.
Men zegt dat de originele accordeon een knopaccordeon is en dat de versie met toetsen ontstond toen pianisten in een bandje ook af en toe accordeongeluid wilden laten horen. Dan was het wel makkelijk als er toetsen op de accordeon zaten.
Ooit hoorde ik een Russische straatmuzikant knopaccordeon spelen, prachtig! Hij legde me uit dat hij met die knoppen alle muziek kan spelen, wat met toetsen niet lukt. Om dat te bewijzen speelde hij een compleet klassiek concert op zijn instrument. Sinds die tijd wilde ik knopaccordeon leren spelen.
Anderhalf jaar geleden ben ik overgestapt van toets naar knop. In het begin even wennen, maar met enthousiast oefenen kom je een eind. Ik speel nu dezelfde dingen als op mijn toetsaccordeon. Alleen improviseren en op het gehoor spelen is nog lastig, maar het spelen zelf bevalt veel beter (minder grote grepen, meer mogelijkheden).
Vriendelijke groet,
Brecht Daams