Niemand vertelt baby’s hoe ze moeten kauwen en slikken om vast voedsel te kunnen eten (ze zouden dat natuurlijk ook niet begrijpen). Meestal gaat het goed. Ouders kunnen dit proces wel zo goed mogelijk ondersteunen, heb ik laatst geleerd van Caroline Arts.
Verslikken en stikken
Caroline is preverbaal logopediste voor kinderen van 0 tot 4 jaar, ze helpt hen onder andere bij problemen met eten, kauwen en slikken. Op haar spreekuur ziet ze regelmatig baby’s die voortdurend kokhalzen en zich soms ernstig verslikken. Soms komen ze voor tips bij de preverbale logopediste. Het eerste waar deze naar kijkt bij een kind dat zich vaak verslikt, is de houding waarin het zit als het eet. Een mens moet namelijk goed rechtop zitten om vast voedsel te kunnen eten, om twee redenen.
Ten eerste kan een hap door de zwaartekracht makkelijk in de keel vallen als je (half)liggend eet, met verslikken tot gevolg.
Dat gebeurt bij baby’s eerder, omdat bij hen de coördinatie van de spieren van tong en kaak nog onvoldoende is. Ten tweede gaan zowel het openen van de mond als het kauwen pas goed als het hoofd een beetje naar voren gaat. Als je rechtop zit, doe je dat automatisch bij het eten. Als je (half)ligt, is dat niet te doen. Probeer zelf maar eens te eten als je je hoofd iets naar achteren trekt: dat belemmert de beweging van de onderkaak, waardoor zowel het goed openen van de mond als het kauwen bijna onmogelijk wordt. Om een baby goed te laten eten, laat je hem een klein beetje naar de lepel reiken met zijn mond. Als hij terugdeinst met zijn hoofd, zoals wanneer je een hap probeert op te dringen, zal eten zeker niet lukken.
Spierspanning voor slikinzet
Een baby mag bovendien pas vast voedsel krijgen als hij uit zichzelf goed rechtop kan zitten. Om te kunnen te kunnen kauwen en slikken moet je namelijk spierspanning hebben vanuit de romp, anders lukt het niet. De romp krijgt pas voldoende spierspanning als het kind kan zitten. Het heeft dus geen zin om een kind met onvoldoende spierspanning toch rechtop te zetten, want kauwen slikken zal dan nog steeds een probleem zijn. Als het kind nèt kan zitten, kan een goed ondersteunend stoeltje het kind helpen tijdens de eetmomenten. Voor korte tijd, omdat het niet goed is om een kind dat nog niet zelf kan zitten lang rechtop te zetten.
Als een kind zelfstandig goed los kan gaan zitten, is het zeker aan vaste voeding toe. Als het nog niet goed kan gaan zitten, dan moet je kijken of het kind al echt aan vaste voeding toe is, of hij goede kauwbewegingen kan maken. Met welke leeftijd dat is, varieert per kind. Sommige kinderen kunnen met 6,5 maand zelf gaan zitten, sommige pas na 8 maanden. Het is wel goed om vóór de tiende maand te beginnen met vast voedsel.
In wipstoel geen vast voedsel
Wat blijkt? Er is meer kans dat kinderen zich verslikken als ze
in een wipstoel eten krijgen, zowel bij vast als bij gepureerd of vloeibaar voedsel. Ooit zag ik een reclame voor een wipstoel, waarin geclaimd werd dat de baby daarin kon ‘spelen, slapen en eten’. Ofwel, je hoefde het kind er helemaal niet meer uit te halen. Een slecht idee, omdat bewegingsbeperking zowel de motorische ontwikkeling als de ontwikkeling van de hersenen belemmert. Maar daarnaast moet het gebruik van een wipstoel bij het eten ook worden afgeraden. Je kan het kind veel beter goed gesteund op schoot houden bij het eten.
Informatiebronnen
C. Arts, Slok Logopedie, www.slok-logopedie.nl
Handleiding Poster Best lastig. A. Boersen et al., Amsterdam UMC en GGD Kennemerland, november 2020.
Dit artikel door Brecht Daams is in februari 2021 gepubliceerd in BabyWereld, vaktijdschrift voor de babybranche.
