Bedplassen? Baby’s doen dat van nature, dus daar wordt geen punt van gemaakt. Bedplassen heet pas ‘bedplassen’ (officieel: ‘enuresis nocturna’) en is pas een medisch probleem als het kind regelmatig ’s nachts in bed plast na de leeftijd waarop het normaal zindelijk zou moeten zijn. Dat is met ongeveer vijf jaar.
Oorzaken bedplassen
Bedplassen kan drie soorten oorzaken hebben. De eerste categorie: meestal komt bedplassen omdat het kind zich wat langzamer dan gemiddeld ontwikkeld. Niks aan de hand, dat hebben veel kinderen en het gaat vanzelf over. Tweede categorie: in 5 tot 10 % van de gevallen heeft het bedplassen een medische oorzaak, zoals een urineweginfectie, suikerziekte of een andere ziekte. De derde categorie is: stress. Bij kinderen die al zindelijk waren, kunnen stressvolle omstandigheden tot (opnieuw) bedplassen leiden. Het bedplassen wordt door kinderen zelf als heel vervelend ervaren (wat weer meer stress oplevert, zeker als ze wat ouder zijn en met een luier op kamp moeten!) en soms wordt het door de ouders bestraft (wat nog meer stress oplevert). Stress en bedplassen kunnen elkaar daardoor versterken.
De psychologische impact van bedplassen is over het algemeen groter dan het lichamelijke probleem zelf. Meestal ligt het aan de reactie van het kind en de familieleden of het bedplassen als groot probleem ervaren wordt of niet.
Behandelingen
Er zijn diverse methoden om bedplassen te behandelen, waaronder medicatie, gedragstherapie en het gebruik van een plaswekker. Bij een plaswekker gaat er een alarm af zodra urine in contact komt met een vochtsensor. Dat alarm is meestal een geluid of soms trilling of een elektrische schok. Die laatste methode is geen succes: bij een bepaald onderzoek kregen drie van de twaalf deelnemende kinderen brandwonden van de elektrische schok en twee kinderen stopten met de behandeling uit angst voor de schokken van het alarm. Niet slim lijkt mij, want die schokken leveren vast stress op en zoals gezegd: stress kan bedplassen juist verergeren. Een geluidsalarm is daarom een veel beter idee.
Overzicht onderzoeken plaswekkers
In 2020 is een aantal methoden om bedplassen te behandelen vergeleken in een overzichtsartikel (Cochrane Review, 2020). Daarin zijn 74 onderzoeken op een rijtje gezet, waaraan kinderen van 5 tot 16 jaar hadden meegedaan. Het gebruik van een plaswekker werd in deze onderzoeken steeds vergeleken met ‘geen behandeling’ of andere methoden om bedplassen te behandelen, zoals gedragstherapie en medicatie.
In dit overzicht wordt geconcludeerd dat een plaswekker lijkt te helpen bij bedplassen, vergeleken met ‘geen behandeling’. De combinatie van een plaswekker met medicatie of met gedragstherapie helpt duidelijk wel om kinderen ’s nachts eerder droog te krijgen. De onderzoekers kunnen niet zeggen of alleen een plaswekker effectiever is dan alleen medicatie, gedragstherapie of andere therapieën zoals hypnotherapie of een dieet. Een plaswekker heeft wel minder bijwerkingen dan medicatie en is in dat opzicht in ieder geval beter.
Voor een groot aantal van de onderzoeken was het geleverde bewijs vrij zwak. Om te kunnen zeggen wat precies het effect is van een plaswekker op het bedplassen, is er beter wetenschappelijk onderzoek nodig, liefst dubbelblind met controlegroepen en randomisatie. Het is alleen wel lastig dat testen met gedragstherapie en plaswekkers niet echt dubbelblind kunnen worden uitgevoerd.
Maar gezien het feit dat de meeste kinderen na een tijd vanzelf ’s nachts zindelijk worden, lijkt het belangrijkste vooral om stress weg te nemen (niet boos worden als ouder!), medische redenen uit te sluiten (is het geen blaasontsteking?) en verder vooral geduld te hebben. En àls je een plaswekker wilt gebruiken, doe dat dan in combinatie met een andere therapie want dat werkt duidelijk het beste.
Literatuur
Dit artikel door Brecht Daams is in februari 2022 gepubliceerd in BabyWereld, vaktijdschrift voor de babybranche.
