Pasgeboren baby’s kunnen praktisch niet zien, dat is de meeste mensen wel bekend. Minder bekend is de manier waarop baby’s leren zien. Je denkt er nooit zo over na, maar ‘zien’ is best ingewikkeld. Als je weet hoe het zicht van een baby zich ontwikkelt, kijk je anders naar babyproducten.

Ontwikkelen van het zien

Dat baby’s bij de geboorte praktisch niet kunnen zien, komt omdat eigenlijk het héle visuele systeem nog niet voldoende ontwikkeld is. Hun ogen en hersenen zijn nog niet volgroeid. Ze kunnen nog niet scherpstellen of focussen, de retina en de oogzenuw zijn nog niet geheel ontwikkeld en de complexe informatieverwerking door de hersenen werkt ook nog niet optimaal. Pas op twee- tot driejarige leeftijd is het ‘scherp zien’ op volwassen niveau. Scherpstellen, focussen en informatie verwerken moeten baby’s dus nog allemaal leren, terwijl ondertussen ogen, zenuwen en hersenen aan het rijpen zijn. De rijping en het leren gaan hand in hand. Die ontwikkeling kan bevorderd worden door de juiste omstandigheden. Dat is iets waar ontwerpers, producenten en verkopers van babyproducten aan kunnen bijdragen.

(Leren) focussen

Om te kunnen begrijpen op welke wijze babyproducten mogelijk invloed hebben op bijvoorbeeld het leren focussen, moeten we eerst weten hoe dat focussen in zijn werk gaat. Focussen bestaat uit twee acties:

1. Convergeren: de twee ogen worden op hetzelfde punt gericht (zie afbeelding).
2. Accommoderen: de lens van elk oog stelt het beeld scherp op het netvlies.

Convergeren en accommoderen zijn automatisch aan elkaar gekoppeld.

In de eerste maanden na de geboorte ontwikkelt het gezichtsvermogen van een kind zich snel, onder invloed van de visuele informatie die het uit zijn omgeving krijgt. In die tijd wordt de relatie tussen convergeren en accommoderen vastgelegd. Verandert er daarna iets aan de fysieke situatie van de ogen, bijvoorbeeld als gevolg van trauma of schedelvervorming, dan kunnen de hersenen deze relatie niet meer aanpassen en kunnen er blijvende problemen met het zicht ontstaan.

Gevarieerde prikkels essentieel

Voor de ontwikkeling van het gezichtsvermogen zijn aanbod en verwerking van visuele prikkels essentieel. Hoewel het kind dus in het begin niets ziet, is het juist in de eerste maanden belangrijk dat zijn visuele systeem goed werkt en regelmatig gevarieerde prikkels krijgt. In deze ‘gevoelige periode’ is het systeem extra gevoelig voor visuele prikkels en heeft het deze ook nodig.

Relatie met babyproducten

Uit het bovenstaande kan je afleiden dat het belangrijk is om het zicht van jonge kinderen voldoende afwisselend te stimuleren. Een baby zal waarschijnlijk het beste leren focussen als hij vaak de gelegenheid krijgt om naar objecten op veel verschillende afstanden te kijken. Dit kan een aanleiding zijn te zorgen dat kinderen zoveel mogelijkheid de gelegenheid krijgen om hun hoofd vrij te bewegen, omdat zij daardoor hun eigen visuele systeem continu de benodigde prikkels kunnen geven en hun focus-reflexen kunnen trainen. Baby’s kunnen hun hoofd het best (leren) bewegen als zij regelmatig op de buik gelegd worden (onder toezicht!) en verder plat liggen (niet in een stoeltje).

Wat kunnen we doen?

Visuele prikkels hebben invloed op de ontwikkeling van het visuele systeem, maar hoe groot de invloed van verschillende babyproducten daarbij is, daar heb ik nog niets over kunnen vinden. Ik zou graag onderzoek zien op dit gebied, want de toekomst van onze kinderen is daarbij gebaat. Wie gaat hierover aan de bel trekken bij de overheid? Is de visie van de babybranche al voldoende ontwikkeld om hierin het voortouw te nemen? Het zou de babybranche sieren als zij gezamenlijk opkomen voor het belang van baby’s.

Literatuur

Coenen-van Vroonhoven et al., 2010. JGZ-richtlijn Opsporing Visuele Stoornissen 0-19 jaar. Eerste herziening. Bilthoven: RIVM.

Daams, B.J., 2013. Productergonomie deel 2a. Laren: Uitgeverij Undesigning.

Kalat, J.W., 2009. Biological Psychology. Cengage Learning.