De maximale snelheid in Nederland is vorig jaar verhoogd tot 130 km per uur. Niet om tijd te winnen (de tijdwinst is vaak slechts enkele tientallen seconden), maar om de automobilist tevreden te stellen.
De discussie hierover is weer geopend. Op de snelweg wisselt de maximale snelheid frequent. Dat is niet handig voor de weggebruiker, die zich ondanks een woud aan borden makkelijk in de maximale snelheid kan vergissen. Gelukkig hebben de leden van de Tweede Kamer niet alleen verstand van politiek, maar ook van ergonomie: zij nemen het (terecht) op voor de automobilisten. Op nu.nl zijn de volgende citaten te lezen:
- ”De overgang tussen snelheden is soms groot en veelal nog steeds onduidelijk.” (PvdA-Kamerlid Attje Kuiken).
- ”Door alle onduidelijkheid snappen mensen geen jota meer van waar ze nu welke snelheid mogen rijden.” (SP-Kamerlid Farshad Bashir).
- PVV-Kamerlid Machiel de Graaf ”smacht naar eenduidige snelheid en eenduidige bebording.”
- CDA-Kamerlid Sander de Rouwe wil dat er meer wordt gekeken naar een logische en begrijpelijke wegindeling ”in plaats van de weg volplempen met allerlei borden”.
- ”Onduidelijkheid leidt tot onveiligheid. En boetes!” (D66, Stientje van Veldhoven).
De minister heeft helaas minder verstand van ergonomie. Zij zei dat de borden echt kloppen. Ze heeft Rijkswaterstaat een controle laten doen en stapte zelfs zelf in de auto om de situatie op de A2 te bekijken.
We maken even een schijnbaar ongerelateerde sprong van de maximumsnelheid in het verkeer naar één van de vijf culturele dimensies van Hofstede, namelijk Onzekerheidsvermijding.
“Onzekerheidsvermijding is de mate waarin de leden van een cultuur zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties; dit gevoel wordt onder andere uitgedrukt in nerveuze spanning [angst, BD] en in een behoefte aan voorspelbaarheid: aan formele of informele regels.” (Hofstede, 2001, blz. 144)
“Er blijkt een statistisch verband te bestaan tussen de mate van Onzekerheidsvermijding in een (ontwikkeld) land en de toegestane maximumsnelheid op de snelwegen van dat land. De correlatie is positief: meer onzekerheidsvermijding betekent harder rijden. Harder rijden betekent meer ongelukken met dodelijke afloop (als andere factoren gelijk blijven) en dus meer risico. Dit is echter een vertrouwd risico, waar men zich in onzekerheidsvermijdende landen minder druk over maakt. De hogere stress in onzekerheidsvermijdende landen uit zich in gejaagdheid, die ertoe leidt dat men hard wil kunnen rijden. De hogere maximumsnelheden geven aan dat men het sparen van tijd een hogere prioriteit geeft dan het sparen van mensenlevens.” (Hofstede, 2001, blz. 149)
De Onzekerheidsvermijdingsindex loopt van 8 in Singapore tot 112 in Griekenland. Wat is de score van Nederland? Zie hiervoor de website www.geerthofstede.com:
“The Netherlands scores 53 on this dimension and thus exhibits a preference for avoiding uncertainty. Countries exhibiting high uncertainty avoidance maintain rigid codes of belief and behaviour and are intolerant of unorthodox behaviour and ideas. In these cultures there is an emotional need for rules (even if the rules never seem to work) time is money, people have an inner urge to be busy and work hard, precision and punctuality are the norm, innovation may be resisted, security is an important element in individual motivation.”
Hofstede constateert een positive correlatie tussen de mate van Onzekerheidsvermijding en onder andere het aantal zelfmoorden, alcoholisme, dodelijke ongelukken, xenofobie en het aantal gevangenen per 10.000 inwoners. De mate van Onzekerheidsvermijding correleert daarentegen negatief met de consumptie van koffie en thee, het gemiddelde aantal gebruikte calorieën, sterfgevallen door hartinfarcten en de frequentie van chronische psychosen.
Wat zegt dit over Nederland? Is het sneller rijden op de snelweg in Nederland een uiting van meer angst? Stijgt de Nederlandse Onzekerheidsvermijdingsindex? En is de verhoging van de maximale snelheid daar oorzaak of gevolg van?
Volgens Hofstede heeft angst of nerveuze spanning in een bevolking in ieder geval wel invloed op het aantal zelfmoorden, alcoholisme, dodelijke ongelukken, xenofobie en het aantal gevangenen per 10.000 inwoners. Zo bezien is het logisch dat de PVV, xenofobe partij bij uitstek, de maximale snelheid wil verhogen. Dit opent perspectieven: deze ongewenste verschijnselen zullen verminderen als de nerveuze spanning in ons land minder wordt. Waarschijnlijk zal de maximumsnelheid dan ook wel weer naar beneden worden bijgesteld door de politiek.
Dit lijkt me de moeite van het proberen waard. Heeft iemand een idee hoe we de nationale nerveuze spanning kunnen verminderen?
Ondertussen gaat minister Melanie Schultz (Infrastructuur) bekijken hoe de maximumsnelheid op de snelweg duidelijker kan worden aangegeven. “Er moet iets slims worden verzonnen zonder dat er al te veel borden bij komen”, aldus de minister.
Als ergonoom adviseer ik haar op alle snelwegen één maximumsnelheid aan te houden, die op alle tijden van de dag gelijk blijft. Bij voorkeur 100 km/u. Dat is veilig, duidelijk en eenduidig. Want het leven is al ingewikkeld genoeg voor een verkeersdeelnemer.
Literatuur
Hofstede, G., 2001. Allemaal Andersdenkenden. Amsterdam: Uitgeverij Contact.
