Als ergonoom ben ik een advocaat van de gebruikers, ik pleit voor gebruiksvriendelijkheid van verpakkingen. Gebruiksvriendelijke producten zijn nuttig, effectief, efficiënt, veilig en comfortabel in gebruik voor de verwachtte gebruikers. We noemen dit ook wel ‘ergonomische producten’.
De maatschappij roept om duurzame producten, dus ook om duurzame verpakkingen. Een duurzame verpakking verbruikt op de lange duur zo min mogelijk materialen en energie. Kan een gebruiksvriendelijke verpakking ook duurzaam zijn en omgekeerd?
Een verpakking die effectief en efficiënt is (ergonomisch), is ook spaarzaam met hulpbronnen (duurzaam).
Een herbruikbare verpakking die nuttig, veilig en comfortabel is (ergonomisch) wordt langer in gebruik gehouden en dus minder vaak vervangen (duurzaam).
Duurzaamheid en gebruiksvriendelijkheid lijken theoretisch dus goed samen te gaan. Hoe zit dat in de praktijk?
Spaarzaam met verpakkingsmateriaal
Een ergonomische en duurzame verpakking bestaat uit zo min mogelijk omverpakkingen, want iedere laag verpakkingsmateriaal betekent zowel extra materiaal als extra werk bij het openen.
De tonercartridge in bijgaande afbeelding moet uit zes verschillende (om)verpakkingen worden gehaald. Deze verpakking is niet efficiënt, niet duurzaam en niet gebruiksvriendelijk.Wat een werk en wat een verspilling van materiaal!
Spaarzaam met het verpakte product
Een ergonomische en duurzame verpakking is makkelijk te openen en de inhoud is er goed en zo compleet mogelijk uit te krijgen, zonder morsen of beschadigen. Materiaalverlies in de gebruiksfase wordt daardoor zoveel mogelijk beperkt.
Bij moeilijk te openen of lastig te sluiten of te legen verpakkingen zal de inhoud eerder verspild worden. Denk aan het vruchtensap dat bij het uitschenken over het glas heen klokt, de zak nootjes die niet opengaat tot’ie ineens doormidden scheurt en de helft van de nootjes op de grond valt, de melkfles die wegschiet als je probeert de dop er op te klikken en de sokken die bij het losknippen een gat oplopen. Bij tubes tandpasta en flessen vla is het moeilijk om de verpakking tot op de bodem te legen. Elke rest in het pak is verspild materiaal.
Een ergonomische en duurzame verpakking beschermt de inhoud afdoende en gaat niet voortijdig open (waardoor de inhoud bederft of beschadigt).
Een spaarlamp, uit de kast gehaald om een kapotte lamp te vervangen, viel onverhoeds aan de onderkant uit zijn kartonnen verpakking. Hij was kapot en kon direct de vuilnisbak in.
Een ergonomische en duurzame voedselverpakking heeft een houdbaarheidsdatum die in alle fasen van productgebruik goed vindbaar, leesbaar en begrijpelijk is.
Is de houdbaarheidsdatum onbekend, dan zal de inhoud eerder ten onrechte worden weggegooid en is er tegelijk een grotere kans dat bedorven inhoud toch nog geconsumeerd wordt. Gevolg: een gezondheidsrisico en verspilling van de inhoud.
Er zijn verpakkingen waarbij de houdbaarheidsdatum na het openen niet of nauwelijks meer te lezen is. Bijvoorbeeld omdat hij op de openingsstrip staat die kapot is gescheurd, of op de onderkant van de verpakking staat, terwijl je die niet meer kan omdraaien omdat hij open is.
Kortom, een verpakking die nuttig, effectief, efficiënt, veilig en comfortabel is, is zowel ergonomisch als duurzaam. Twee vliegen in één klap, ook dat is heel energiebesparend en efficiënt!
Dit artikel van Brecht Daams verscheen eerder in het tijdschrift Verpakken, magazine voor verpakkingsprofessionals, 2012 nr. 3.
